Η διεπαφή μεταξύ δύο οικοσυστημάτων, δημιουργεί ένα δύσκολο αλλά πολύ γόνιμο σύστημα, σκεφτείτε το θαλάσσιο οικοσύστημα και το χερσαίο όπου πιθανός να έχουμε και την εκβολή κάποιου ποταμού. Το οικοσύστημα που δημιουργείται είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον λόγο της βιοποικιλότητας αλλά και των ακραίων τιμών που μπορεί να έχουν κάποιοι δείκτες.
Ανοικτά επιχειρηματικά μοντέλα case study για συστήματα μεταφοράς ψηφιακά έργα σε υλική μορφή.
Όπως στην φύση έτσι και την τέχνη του επιχειρείν η δημιουργία λύσεων που θα μπορούσε να φέρει σε επαφή τους δημιουργούς ενός άυλου έργου με τους παραγωγούς και τους καταναλωτές, παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.
- Γιατί αφορά μια μεγάλη μερίδα δημιουργών creative industry
- Γιατί τα μοντέλα που βασίζονται στην συν-δημιουργία είναι το μέλλον
- Γιατί ο κατανεμημένος τρόπος παραγωγής δημιουργεί αλυσίδες αξίας που οι επωφελούμενοι είναι πολλοί.
- Τέλος οι μικρές παραγωγές μόνο για να εξυπηρετήσουν την ζήτηση που υπάρχει την δεδομένη στιγμή μας παρέχει μια φιλικότερη προσέγγιση προς στο περιβάλλον, γιατί δεν σπαταλάμε πόρους και υλικά, που θα έπρεπε να τα αποθηκεύσουμε για να τα χρησιμοποιήσουμε όταν κάποιος τα ζητήσει.
Ξεκινώντας να μιλήσουμε για επιχειρηματικά μοντέλα ανοικτού τύπου. Η βασική διαφορά και το συγκριτικό πλεονέκτημα τους είναι η ευελιξία που παρέχουν τόσο στους δημιουργούς τόσο για την χρήση όσο και στην επαναχρησιμοποίηση του έργου ή μέρους αυτού για δημιουργία νέου έργου, δημιουργώντας αλυσίδες αξίας όπου η αξία διανέμετε στους συμμετέχοντες μετά την παραγωγή της. Πρακτικά μιλάμε για δίκτυα συν-δημιουργίας όπου κάποια πράγματα παρέχονται χωρίς χρέωση δίνοντας χώρο για να δημιουργηθεί η κατάλληλη μάζα και ωρίμανση «προϊόντων – υπηρεσιών» που θα έχουν μια αξία και θα μπορούν να λαμβάνουν οι συμμετέχοντες που συνέβαλαν την παραγωγή της είτε άμεσα είτε έμμεσα.
Και αν όλα αυτά είναι αρκετά θεωρητικά, σας γίνουμε λίγο πιο κατανοητοί και απλοί μέσα από παραδείγματα.
Μερικά βασικά χαρακτηριστικά που κινητοποιούν τους ανθρώπους για να γίνουν συν δημιουργοί και να κερδίσουν από την παρεχόμενη αξία είναι:
- Προσβασιμότητα
- Συμμετοχηκότητα
- Καινοτομικότητα
- Φήμη
Business Model Digital to Physical
Σε αυτή την κατηγορία ανοικτών μοντέλων είναι λύσεις προϊόντων και υπηρεσιών είναι που μετατρέπουν ένα ψηφιακό πόνημα σε υλικό έργο.
Εδώ η τεχνολογία μας παρέχει εξαιρετικά ενδιαφέροντα πράγματα, μέσο της ανάπτυξης ψηφιακών σχεδίων, και τις υλοποιήσεις τους σε μηχανές CAM, CNC, 3D Printing. Αν μέχρι σήμερα μια εταιρία έπρεπε να έχει κάποιον σχεδιαστή που θα δημιουργούσε το σχέδιο (π.χ. μια καρέκλα) ένα εργοστάσιο κατασκευής ένα χώρο αποθήκευσης πρώτων υλών αλλά και τελικών προϊόντων, τέλος ένα δίκτυο διανομής για να μεταφερθούν τα προϊόντα σε συνδεδεμένα σημεία πωλήσεις για να μπορεί να τα αγοράσει ο καταναλωτής.
Ας το δούμε το ίδιο παράδειγμα μέσα από μια υπηρεσία peer2peer όπως τo OpenDesk πρόκειται για μια πλατφόρμα που φέρνει σε επαφή σχεδιαστές, παραγωγούς κατασκευαστές επίπλων και καταναλωτές.
Στην συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε ένα marketplace που έχει τρεις βασικούς συμμετέχοντες (stakeholders) η ανάπτυξη τέτοιων υπηρεσιών είναι από τις πιο δύσκολες περιπτώσεις μια που θα πρέπει να έχεις όλους τους εμπλεκόμενους εκεί για να έχει νόημα μια τέτοια προσπάθεια. Βέβαια ξεκινάς από τους δημιουργούς που θέλουν να παράγουν νέα σχέδια όπου με γνώμονα την λειτουργικότητα και την χρηστικότητα δημιουργούν νέα έπιπλα κάτω από άδειες Creative Commons έτσι ώστε να μπορεί κάποιος να προσθέσει να μεταποιήσει ή να επεκτείνει την λειτουργικότητα ανάλογα με την ανάγκη του, με προϋπόθεση ότι θα υπάρχει αναφορά στο αρχικό σχέδιο και τον δημιουργό και αν η χρήση δεν έχει εμπορική εκμετάλλευση ο δημιουργός δεν αξιώνει χρηματική απολαβή. Η ύπαρξη διαφορετικών αδειών χρήση παρέχει την ευελιξία στον δημιουργό να προστατεύσει το έργο του δίνοντάς ζωτικό χώρο για ανάπτυξη και νέων πραγμάτων.
Αρά ο νέος σχεδιαστής έχει τον χώρο για να παρουσίαση την δουλεία του και να δώσει την αφορμή για να εμπλακούν και άλλη την διαδικασία υλοποίησης και διανομής. Έτσι το κανάλι αυτό (OpenDesk) δίνει την δυνατότητα να δημιουργηθούν φυσικά προϊόντα από ψηφιακά έργα όπου ο κόσμος θα αναδείξει τα ποιο λειτουργικά και χρηστικά, με την επιλογή τους. Άρα ο καλλιτέχνης εκπληρώνει και τις τέσσερις αξίες Προσβασιμότητα, Συμμετοχηκότητα, Καινοτομία και Φήμη. Η δεύτερη ομάδα είναι αυτή των μικρών παραγωγών (Makerts) δημιουργική άνθρωποι που θέλουν να κάνουν πράγματα με τα χέρια τους, λόγο των αδειών χρήσεις μπορούν να κατεβάσουν και να υλοποιήσουν τα ψηφιακά σχέδια ενός σχεδιαστή οποίος μπορεί να είναι πολύ μακριά, επίσης μπουν να τα τροποποιήσουν για να καλύψουν μια συγκεκριμένη ανάγκη. Εδώ οι κατασκευαστές συμμετέχουν και αυτοί με την σειρά τους τις τέσσερεις αξίες προσβασιμότητα καινοτομία, συμμετοχηκότητα, και πάντα η εμπιστοσύνη είναι η πεμπτουσία της όποιας ανθρώπινης συναλλαγής. Τέλος ο καταναλωτής μπορεί να προμηθευτεί το προϊόν από τον πλησιέστερο κατασκευαστή, κερδίζοντας από την μη ύπαρξη ενδιάμεσων, πρόσβαση σε προϊόντα με μια φρέσκια ματιά, που είναι φιλικά στο περιβάλλον μια που κατασκευάζονται μόνο αν κάποιος τα χρειάζεται και τέλος το περιβαλλοντικό αποτύπωμα τους είναι μικρότερο μια που δεν παράγετε CO2 για την μεταφορά και αποθήκευση τους μέχρι να βρεθεί αγοραστής.
Πρακτικά δίνει την δυνατότητα στους σχεδιαστές να έρθουν σε άμεση επαφή με τους τελικούς καταναλωτές, στους DIY να επωφεληθούν από την δυνατότητα να υλοποιήσουν τα σχέδια των επίπλων, στους μικρούς παραγωγούς να παρέχουν μια σειρά από προϊόντα και υπηρεσίες στους πελάτες τους κάνοντας όλοι την διαδικασία πιο χρηστική αλλά και αποτελεσματική για τους συμμετέχοντες σε αυτή. Όπως το IKEA μείωσε το κόστος για τα έπιπλα μια που την συναρμολόγηση και την μεταφορά από το κατάστημα στο χώρου του πελάτη την κάνουν οι ίδιου οι καταναλωτές. Στην λύση του OpenDesk έχουμε ένα μοντέλο ακόμα πιο ενδιαφέρον μια που η υλοποίηση γίνεται on demand κοντά στο τόπο του καταναλωτή. Ενώ στην αλυσίδα αξίας είναι περισσότεροι οι επωφελούμενοι σε σχέση με το IKEA. Τόσο για τον καταναλωτής για την καλύτερη τιμή, όσο για τον μικρό παραγωγό για την πελατεία που δημιουργεί, αλλά και τον σχεδιαστή για την δυνατότητα να έρθει σε άμεση επαφή με τους πελάτες χωρίς κάποιον ενδιάμεσο.
Το οικονομικό μοντέλο είναι πολύ απλό καθαρό και διάφανο.
- Ο Κατασκευαστής ορίζει το κόστος, δεν έχει κάποιο κόστος για να μπει στη πλατφόρμα, μπορεί να γίνει μέλος μια κοινότητας από makers στο FabHub.io και να κερδίσει από τα οφέλη που δημιουργούν οι κοινότητες, όπως συνεργασίες μεταφορά τεχνογνωσίας και άλλα.
- 8% της αξία θα πάρει στο σχεδιαστή
- 12% της αξίας στην πλατφόρμα για συντήρηση και ανάπτυξη, marketing κλπ
Έστω ότι ο κατασκευαστής θέλει 1000 ευρώ για τα υλικά και την δουλεία του.
Τότε η αξία του τελικού προϊόντος θα είναι :
Κατασκευαστής 1000, Σχεδιαστής 80, OpenDesk 120, ΦΠΑ ανάλογα με την χώρα κατασκευής Ελλάδα 24% 280,8 Αρά τελική τιμή 1480,80 ευρώ στην Ελλάδα.
Αν ο σχεδιαστής αποφασίσει να χρεώνει για το κατέβασμα των σχεδίων του τότε η πλατφόρμα παίρνει προμήθεια 5%
Κάποιες σκέψεις για το τέλος
Στην Ελλάδα που δεν ξέρει προς τα που να πάει αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να δώσουμε ιδέες και να αναδείξουμε καλές πρακτικές που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν αξία.Η εξοικείωση με επιχειρηματικά εργαλεία όπως το Business Model Canvas, αλλά και οι ανάλυση μοντέλων μπορεί να είναι ένας από τους πυλώνες που θα πρέπει να λειτουργήσουμε.
- Τα επιχειρηματικά μοντέλα δεν έχουν πατέντες είναι ανοικτά και προσβάσιμα (Μην φοβάστε ότι θα σας κλέψουν το μοντέλο).
- Τα επιχειρηματικά μοντέλα ανοικτού τύπου μπορεί να γίνουν η αιχμή του δόρατος για την παραγωγή αξίας συνεργατικά.
- Αν η καινοτομία του IKEA ήταν στο να αφαιρέσει κόστος μεταφοράς, συναρμολόγησης και διανομής, το μοντέλου του Open Desk είναι πολύ πιο λειτουργικό και βιώσιμο, βέβαια αν δεν καταφέρει να ξεπεράσει το κρίσιμο σημείο η βιωσιμότητα δεν είναι διασφαλισμένη . Αυτό είναι και η ομορφιά αλλά και ιδιαιτερότητα που έχει το επιχειρώ.
Επιχειρώ σημαίνει ρισκάρω και για να ελέγξω το ρίσκο πρέπει να μετράω τι κάνω για να μάθω όπου μέσα από αυτή την διαδικασία,θα βελτιώσω το τρόπο που παράγω την αξία. Μόνο μέσα από την τεκμηριωμένη μάθηση και την γρήγορη προσαρμογή σε ένα εξωτερικό περιβάλλον που συνεχώς αλλάζει,θα μπορέσει να γίνει το κλειδί για την δημιουργία βιώσιμης επιχειρηματικότητας.