Μεθοδολογία Επιχειρώ Κοινωνικά
Το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Επιχειρώ Κοινωνικά», είναι η πρώτη συντονισμένη προσπάθεια ανάδειξης, ενίσχυσης και υποστήριξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, από τον Δήμο της Αθήνας.
Ξεκινώντας το 2014 η ερευνητική ομάδα του Επιχειρώ Κοινωνικά, επεδίωξε να δημιουργήσει μία κοινή γλώσσα επικοινωνίας, ένα πλαίσιο αναφοράς και ένα εργαλείο αξιολόγησης για την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην πόλη μας.
Σαν αποτέλεσμα οδηγηθήκαμε σε τρία εργαλεία που μπορούν να συμβάλουν στην κοινή γλώσσα και το πλαίσιο αναφοράς που αναζητούμε:
- μία υπόθεση εργασίας για το τι εστί “κοινωνική επιχείρηση” που αποτελεί τον ελάχιστο κοινό παρανομαστή των διαφορετικών προσεγγίσεων που συναντώνται στην εγχώρια, την ευρωπαϊκή και τη διεθνή πρακτική
- ένα πλαίσιο αναφοράς που θέτει τα χαρακτηριστικά που εξετάζουμε στις κοινωνικές επιχειρήσεις και
- ένα εργαλείο αξιολόγησης των κοινωνικών επιχείρησεων, με σκοπό την τοποθέτηση τους μέσα στο χώρο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, τη δημιουργία διάφανων κριτηρίων αξιολόγησης, τη διάγνωση των αναγκών των κοινωνικών επιχειρήσεων όπως και την επιλογή των συμμετεχόντων φορέων στα προγράμματα του «Επιχειρώ Κοινωνικά».
Προτού προχωρήσουμε στην επεξήγηση των εργαλείων αυτών, αξίζει να αναφέρουμε ότι το Επιχειρώ Κοινωνικά δεν περιορίστηκε σε συγκεκριμένες νομικές μορφές που για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, αλλά είναι ανοιχτό σε κάθε νομική μορφή που μπορεί να τεκμηριώσει ότι ικανοποιεί τα κριτήρια του κοινωνικού επιχειρείν όπως αυτά αναλύονται στη συνέχεια. Η κοινωνική επιχειρηματικότητα είναι λοιπόν περισσότερο θέμα καταστατικού και τεκμηρίωσης παρά νομικής μορφής καθεαυτής. Η παραπάνω επιλογή δεν είναι τυχαία αλλά βασίζεται σε δύο δεδομένα: αφενός στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όλες οι χώρες πλην Σκωτίας είναι ανοιχτές στη νομική μορφή, αφετέρου είδαμε ότι στη χώρα μας πολλοί φορείς που είναι κοινωνικές επιχειρήσεις σύμφωνα με την κοινή λογική, αποκλείονται από το νόμο.
-
Υπόθεση Εργασίας – Ελάχιστος Κοινός Παρονομαστής
Σύμφωνα με το Επιχειρώ Κοινωνικά λοιπόν ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής για τις κοινωνικές επιχειρήσεις έχει ακολούθως:
Ο λόγος που επιλέξαμε αυτή την υπόθεση εργασίας σχετίζεται με το γεγονός ότι οι περισσότεροι αν όχι όλοι οι φορείς του οικοσυστήματος της κοινωνικής επιχειρηματικότητας εστιάζουν τουλάχιστον σε δύο παράγοντες: την παραγωγή κοινωνικού οφέλους σύμφωνα με το δηλωμένο κοινωνικό σκοπό, και την επίτευξη αυτού με οικονομικά βιώσιμο τρόπο μέσα από το επιχειρείν. Το «Επιχειρώ Κοινωνικά» προσέθεσε και τη συνέπεια κοινωνικού σκοπού και επιχειρείν (μέσων επίτευξης) προκειμένου να γίνει σαφές πού και πώς διαφέρει η κοινωνική επιχειρηματικότητα από μορφές εταιρικής ευθύνης όπου η συνάφεια σκοπού και μέσων επίτευξης δεν αποτελεί απαιτούμενο.
-
Πλαίσιο Αναφοράς
Η παραπάνω υπόθεση εργασίας λειτουργεί ως απαραίτητη συνθήκη για μία κοινωνική επιχείρηση, χρειάζεται όμως να συμπεριληφθούν και ορισμένες ακόμη ιδιότητες που χαρακτηρίζουν τις κοινωνικές επιχειρήσεις προκειμένου να φτάσουμε σε ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο.
Η επιλογή των ιδιοτήτων που καθιστούν έναν φορέα «κοινωνική επιχείρηση» είναι αντικείμενο διαλόγου στην ακαδημία, την πολιτεία, τις κοινωνικές επιχειρήσεις, τους θύλακες της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και τους ίδιους τους πολίτες. Βλέπουμε για παράδειγμα μία πληθώρα πρακτικών και ορισμών από φορείς που λειτουργούν σαν κόμβοι κοινωνικών επιχειρήσεων (π.χ. RIPESS, Ashoka, Swab), ερευνητικά δίκτυα (EMES), την ακαδημαϊκή κοινότητα, την πολιτεία κάθε χώρας μέσα από το νομικό πλαίσιο που προωθεί, την Ευρωπαϊκή Ένωση και διεθνείς οργανισμούς.
Οι παραπάνω οντότητες προσδίδουν χαρακτηριστικά στις κοινωνικές επιχειρήσεις και δημιουργούν ορισμούς που δείχνουν ότι όλοι κάτι κοινό εννοούν, πλην όμως δεν συμφωνούν αναγκαστικά μεταξύ τους.
Το «Επιχειρώ Κοινωνικά» αντιλήφθηκε ότι δεν χρειάζεται να προσφέρει άλλον έναν ορισμό μιας και φαίνεται ότι η πρώτη και βασική ανάγκη δεν είναι αυτή, αλλά η παροχή ενός πλαισίου αναφοράς για τις κοινωνικές επιχειρήσεις ώστε να αναπτυχθεί και να εμπεδωθεί ένας κοινός κώδικάς επικοινωνίας μεταξύ των εμπλεκομένων.
Η σύνθεση των διαφορετικών προσεγγίσεων σε ένα πλαίσιο αναφοράς, προκύπτει μέσα από τέσσερις γενικές κατηγορίες αξιολόγησης, σε συνδυασμό με την παραγωγή του κοινωνικού αντίκτυπου που έχει ένας φορέας. Συγκεκριμένα επιλέξαμε τις ακόλουθες βασικές παραμέτρους αξιολόγησης:
- Κοινωνικό όφελος: εξετάζουμε το κοινωνικό όφελος που δημιουργεί ή/και την κοινωνική ανάγκη που εξυπηρετεί η επιχείρηση και αν λύνει το εν λόγω πρόβλημα
- Διακυβέρνηση: εξετάζουμε τους τρόπους λήψης αποφάσεων, συμμετοχής, διαφάνειας και λογοδοσίας του φορέα
- Οικονομικές σχέσεις: εξετάζουμε τις οικονομικές σχέσεις τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό περιβάλλον του φορέα. Δηλαδή τον τρόπο λειτουργίας του φορέα σε επίπεδο εργασιακών σχέσεων και τις προσεγγίσεις που αναπτύσσει στο πεδίο της αγοράς
- Επιχειρείν: εξετάζουμε το επιχειρηματικό σχέδιο και την οικονομική βιωσιμότητα του φορέα
Περαιτέρω, στην κοινωνική επιχειρηματικότητα έχει κυριαρχήσει η έννοια του «κοινωνικού αντίκτυπου» – “social impact”, και η εκτίμηση αυτού. H εκτίμηση του κοινωνικού αντικτύπου βασίζεται σε δύο μοντέλα-πλαίσια, το LOGIC MODEL και το THEORY OF CHANGE (TOC) model. Ανεξαρτήτως μοντέλου, η ουσία είναι ότι εξετάζουμε τη σχέση αιτίας και αποτελέσματος, στην προκειμένη τη σχέση κοινωνικού σκοπού και μέσων επίτευξης (αιτίες) και του κοινωνικού οφέλους (αποτέλεσμα). Σε αυτό το πλαίσιο λοιπόν το «Επιχειρώ Κοινωνικά» εισάγει και την απαραίτητη συνθήκη των 3Σ, δηλαδή της συνέπειας, συνάφειας και συνοχής, του σκοπού και του αποτελέσματος με τα μέσα επίτευξης.
Από τα παραπάνω προκύπτει η ανοιχτή προσέγγιση του Επιχειρώ Κοινωνικά που προσφέρει το ζητούμενο πλαίσιο αναφοράς για την κοινωνική επιχειρηματικότητα στην Αθήνα.
-
Εργαλείο Αξιολόγησης
Από τα παραπάνω προκύπτει το εργαλείο αξιολόγησης το οποίο συγκεκριμενοποιεί και ποσοτοτικοποιεί τις προαναφερθείσες παραμέτρους και την παραγωγή κοινωνικού αντικτύπου, μέσα από ερωτήσεις που αντιστοιχούν σε συγκεκριμένα χαρακτηριστικά κάθε παραμέτρου.
Για παράδειγμα, στη διακυβέρνηση εξετάζουμε τον τρόπο λήψης αποφάσεων, το εύρος συμμετοχής των κοινωνικών εταίρων, τη διαβούλευση με την τοπική κοινωνία, τη δημοσιοποίηση των αποφάσεων για να δούμε τη δημοκρατικότητα, τη συμμετοχικότητα, τη διαφάνεια και τη λογοδοσία. Αντίστοιχα εξειδικεύουμε για κάθε παράμετρο, κάτι που μπορείτε να δείτε συμπληρώνοντας το ερωτηματολόγιο στο σύνδεσμο που ακολουθεί.
Επισημαίνουμε ωστόσο ότι η σχέση της συνέπειας – συνάφειας και συνοχής είναι κάτι που δεν ποσοτικοποιείται, αλλά επιβεβαιώνεται από την τεκμηρίωση που προσφέρουν οι φορείς.
Στον σύνδεσμο μπορείτε να βρείτε το εργαλείο αξιολόγησης και να ανακαλύψετε που κινείται ο δικός σας φορέας μέσα στο χώρο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας.
Πηγή άρθρου http://social.developathens.gr/